Leśniczowie i podleśniczowie mogli wymienić się doświadczeniami na kilku powierzchniach, gdzie były wykonane czyszczenia wczesne (CW) i czyszczenia późne (CP).

Leśnicy z troską podchodzą do procesu pielęgnowania lasu, czyli formowania drzewostanu, który zapewni stopniowe realizowanie założonego celu hodowlanego. Wymaga to przestrzegania zasad dotyczących czasu wykonywania poszczególnych cięć i intensywności. Wcześnie podjęta pielęgnacja jest prostsza, tańsza i bardziej skuteczna, a to pozwala na kształtowanie cech drzewostanu, które umożliwią jego harmonijny rozwój w następnym okresie. Charakter wykonywanych zabiegów pielęgnacyjnych zależy od okresu życia drzewostanu.

Celem pielęgnowania lasu jest:

a) regulowanie zagęszczenia i odpowiedniego rozmieszczenia drzew w drzewostanie w sposób sprzyjający:

– powstawaniu niezbędnej przestrzeni życiowej dla dalszego rozwoju drzewostanu,

– kształtowaniu klimatu wnętrza lasu, sprzyjającego oczyszczaniu się drzew z dolnych gałęzi i poprawie jakości drewna oraz zwiększaniu różnorodności biologicznej w dolnych warstwach lasu;

b) regulowanie składu gatunkowego oraz wytwarzanie i utrwalanie pożądanej formy zmieszania i budowy piętrowej;

c) popieranie najbardziej wartościowych składników drzewostanu i naturalnej różnorodności biologicznej lasu;

d) wyprzedzanie procesu naturalnego wydzielania się drzew z drzewostanu;

e) polepszanie stanu sanitarnego i biologicznej odporności lasu;

f) poprawa jakości drzewostanu;

g) poprawa mikroklimatu i zdolności retencyjnych gleb.

Pielęgnowanie w poszczególnych fazach rozwojowych:

- celem pielęgnowania uprawy jest młodnik  o składzie gatunkowym zgodnym z siedliskiem, o odpowiednim zwarciu, i o przyjętej formie zmieszania;

- celem pielęgnowania młodnika jest drzewostan dojrzewający składający się z odpowiedniej liczby dobrze ukształtowanych drzew dorodnych, w efekcie stopniowego eliminowania drzew przeszkadzających i wadliwych z górnej warstwy młodnika, i charakteryzujący się różnorodnością biologiczną;

- celem pielęgnowania drzewostanu dojrzewającego jest drzewostan dojrzały możliwie najlepszej jakości i największej miąższości,  zbudowany z biogrup, charakteryzujący się różnorodnością biologiczną;

- celem pielęgnowania drzewostanu dojrzałego są starsze jego fazy lub starodrzew, charakteryzujące się wzmożonym przyrostem drzew jakościowo najlepszych, różnorodnością biologiczną oraz gotowością do odnowienia.

Prace pielęgnacyjne wykonywane w okresie uprawy obejmują głównie ograniczenie wzrostu konkurencyjnej roślinności, poprawianie formy drzew, usuwanie lub hamowanie wzrostu niepożądanych domieszek, które głuszą drzewka należące do gatunków głównych lub pożądanych domieszkowych,  usuwanie wadliwych przerostów i przedrostów, przerzedzanie przegęszczonych partii siewów i samosiewów, w uzasadnionych przypadkach usuwanie drzewek chorych, obumierających i obumarłych. W uprawach, niezależnie od sposobu ich powstania, należy systematycznie niszczyć roślinność konkurencyjną, aż do czasu, kiedy przestaje ona zagrażać uprawie. Termin zabiegu należy dostosować do etapu rozwoju roślinności konkurencyjnej. Pielęgnowanie upraw należy przeprowadzać systematycznie, powtarzając je w miarę potrzeby, tak aby do zwarcia doprowadzić dobrze ukształtowane, silnie ukorzenione, zdrowe drzewka pożądanych gatunków w najodpowiedniejszej dla nich formie zmieszania.

Prace pielęgnacyjne wykonywane w okresie młodnika obejmują:

-  usuwanie lub hamowanie wzrostu drzew wadliwych w górnej warstwie młodnika,

- usuwanie lub ogławianie zbędnych domieszek pozostałych z okresu uprawy,

-  regulowanie dynamiki wzrostu między gatunkami i wewnątrz gatunków (usuwanie lub ogławianie przerostów i rozpieraczy w młodnikach sosnowych, dębowych i bukowych),

-  przerzedzanie nadmiernie zagęszczonych partii młodnika,

-  usuwanie drzew chorych i opanowanych przez szkodniki,

-  popieranie gatunków występujących w niedoborze.

Zasadniczy zabieg w młodnikach popiera się drzewka dobrej żywotności i jakości. Ostatni nawrót czyszczeń późnych powinien zawierać elementy selekcji pozytywnej, polegającej na poprawie warunków wzrostu drzew najlepszych. Częstość zabiegów określają potrzeby danego młodnika.

Liczba drzewek na końcu fazy młodnika powinna wynosić około 2–4 tys. szt./ha (dla So, Db i Bk około 3–4 tys. szt./ha, dla Św około 2 tys. szt./ha).

Po zwarciu młodnika należy z niego stopniowo eliminować występujące w nadmiarze gatunki pionierskie, drzewa stanowiące przedplon i osłonowe oraz drzewa wadliwe lub stwarzające niekorzystne warunki wzrostu i rozwoju drzewom dobrej jakości. Usuwanie drzew zbędnych powinno się odbywać sukcesywnie, aby nie dopuścić do nadmiernego rozluźnienia zwarcia i nie opóźniać oczyszczania się strzał.

Przy wykonywaniu czyszczeń późnych należy zwracać szczególną uwagę na usuwanie rozpieraczy tłumiących wartościowe otoczenie. Jeżeli ich usunięcie mogłoby spowodować powstanie luk, niepożądanych ze względu na ochronę gleby i dobre ukształtowanie sąsiednich drzewek, zaleca się ich silne podkrzesanie, ogłowienie lub obrączkowanie. Przerzedzanie nadmiernie zagęszczonych partii młodników ma zapobiegać zbytniemu wysmuklaniu drzew, które prowadzi do ich osłabienia.

Źródła:

Jaworski A.: Hodowla lasu: Pielęgnowanie lasu, tom II. Wyd. PWRiL 2013.

Zasady hodowli lasu.